DEMOKRAT PARTİ’NİN İKTİDARINDA TÜRKİYE’NİN DURUMU





               Temel Ekonomik Veriler:
               Türkiye’nin milli geliri 1950 yılında cari fiyatlarla 10 milyar 384 milyon TL iken, bu sayı 1960’da 48 milyar 963 milyon TL oldu. (Sabit fiyatlarla 29 milyardan 50 milyara yükseldi. Para arzı 1 milyar 3 milyondan 4 milyar 586 milyona, ihracat 263 milyon dolardan 321 milyon dolara yükselirken ithalat 286 milyon dolardan 468 milyon dolara çıktı. Kamu yatırımları 1950’de 327 milyon lira iken 1960 yılında 4 milyar 30 milyona yükseldi. Özel yatırımlar ise 673 milyon liradan 3 milyar 749 milyon liraya çıktı.
               Sağlık:
               Kamu sektörüne ait genel sağlık kurumlarında yatak adedi 1950’de 11.637 iken bu sayı 1960 yılında 42.814’e yükseldi.
               Milli Eğitim:
               1960 yılı bütçesinde Milli Eğitime ayrılan tahsisat, 1950 yılından % 470.7 fazladır. Ayrıca ilkokul sayısı 12.511’den 22.011’e, ilkokul öğretmeni sayısı da 33.844’ten 53.174’e yükseldi. Ortaokullar 343 iken 688, liseler de 59 iken 138’e çıktı. 1950 yılında 76.931 olan ortaöğretim öğretmenlerinin sayısı 1960 yılında 306.851 idi. Öte yandan Demokrat Parti, iktidara geldiğinde 4 olan İmam Hatip Lisesi sayısını 16’ya çıkarmıştır. Kuruluşundan kapatılmasına kadar 20 bin mezun veren Köy Enstitüleri, Öğretmen Okullarına dönüştürülmüştür.
               Yüksek Öğretim:
               1950 yılında Ankara, İstanbul ve İstanbul Teknik Üniversiteleri vardı. 1950-60 arasında dört üniversite daha kuruldu. 1950’de yüksek öğrenimde 24.919 öğrenci varken, öğrenci sayısı 1960 yılında 56.718’e yükseldi.
               Tarımsal Ürün:
               1950 yılında 14 milyon 542 bin hektar olan ekim alanları, 1960 yılında 25 milyon hektara yaklaştı. Tarımda modernizasyonla birlikte (traktör sayısı 10 yılda 16.585’ten 42.135’e yükselirken, gübre kullanımı 10 yılda 4 kat arttı) Türk tarımı altın devrini yaşadı. Buğday üretimi 4 milyon tondan 8.5 milyon tona, pancar üretimi 850 bin tondan 4.5 milyon tona, pamuk üretimi de 120 tondan 180 tona yükseldi.
               İçme Suyu:
               1950 yılında 58 bin 101 köy ve mahallenin 8 bin 809’unda içme suyu varken, 1959 yılında bu sayı 33 bin 554’e yükseldi.
               Sulama:
               DP döneminde o güne kadar boş akan sular değerlendirildi, kurak toprakları nemalandıracak ve enerji üretecek birer kaynak haline getirildi. DP iktidarı 19 büyük baraj inşaatı programa aldı ve bunların büyük kısmını gerçekleştirdi: Sarıyar, Seyhan, Ayrancı, Sille, Kemer, Demirköprü, Samsa ve Hirfanlı Barajları DP iktidarı döneminde tamamlanarak faaliyete geçti. Mamasun, May, Apa ve Altınapa Barajlarında 1960 yılında; Kesikköprü, Almus, Sarımsaklı, Selevir, Seyitler ve İbrala Barajlarında da 27 Mayıs Darbesinden birkaç yıl sonra üretim başladı. 1950’de barajlardaki su hacmi 157 milyon m3 iken, 1959 yılında kapasite 80 kat artarak 13 milyar m3 seviyesine ulaştı. Sulanan arazi de 547 bin dönümden 1 milyon 521 bin dönüme çıktı.
               Enerji:
               Türkiye, 1950-60 yılları arasında elektrik enerjisi üretiminde büyük hamle yaptı. 1950 yılında 737 milyon kw saat olan enerji üretimi, 1960 yılında 2 milyar 815 milyon kw saate yükseldi.
               Taş kömürü üretimi 4 milyon tondan 6 milyon 550 bin tona; linyit üretimi de 957 bin tondan 2 milyon 602 bin tona yükseldi.
               Madenler, Fabrikalar, Teknoloji:
               Yıllık kapasitesi 300 bin ton olan Batman Rafinerisi’nin kapasitesi 700 bin tona yükselirken, Mersin’de 3 milyon 250 bin ton kapasiteli, İzmit’te ise 1 milyon ton kapasiteli iki büyük rafinerinin temelleri atıldı.
               Endüstri on yılda 9 kat büyüdü. Ayrıca özel sektör teşvik edildi. Yünlü ve pamuklu sanayide iğ sayısı 290 bin iken 1958 sonunda bu sayı 1 milyona yükseldi. Mevcut tezgah sayısı 6.316’dan 18.257’ye çıktı. Tekstil sanayiinde üretim miktarı 250 milyondan 785 milyona ulaştı.
               DP döneminde yapılan 16 yeni fabrika ve mevcut 4 fabrikanın kapasitelerinin genişletilmesi sonucu 1950’de 395 bin ton olan çimento üretimi 1960 yılında 2 milyon tona ulaştı.
               11 Şeker Fabrikası tamamlanarak hizmete alındı. 2 fabrika da 1961 yılında tamamlandı. 1950’de 137 bin ton olan şeker üretimi 1959 yılında 500 bin tona yükseldi.
               Kok, pik ve pik boru üretimleri on yıl içinde üçer kat arttı. Öte yandan çelik üretimi de % 208 oranında yükseldi.
               Kağıt Sanayi, 1949 yılında 18 bin ton kağıt üretimi gerçekleştirirken 1960’a gelindiğinde 63 bin tona ulaştı. 1949 yılında kişi başına kağıt üretimi 1 kg iken, bu sayı 1960’a gelindiğinde 6 kg oldu.
               Ulaştırma:
               Karayolları üzerine 1323 köprü yapıldı. Bu köprülerin uzunluğu 52.647 metredir. 1950-1960 arası asfalt yollar 17 bin 465 km’den 40 bin 800 km’ye yükseldi. Ayrıca DP iktidarı döneminde hedeflenen 150 bin km’lik köy yolları şebekesinin 54.670 km’lik kısmı tamamlandı.
               Mersin, İskenderun, Haydarpaşa, Salıpazarı, Giresun ve Trabzon limanları hizmete girdi.
               Dış Politika:
               DP iktidarı NATO, CENTO, Ortak Pazar (Avrupa Birliği) ve Kıbrıs konularında etkin ve Türkiye’nin çıkarlarını gözeten adımlar attı. Komşularla, özellikle SSCB ile sorunlarda taviz vermeye yanaşmayan politikalar izledi.
               Kültür ve Sanat Politikaları:
               Cumhuriyetle birlikte her alanda yurtdışından getirilen uzmanlara İkinci Dünya Savaşı yıllarında Avrupa’dan kaçan bilim adamlarıyla sanatçılar eklenmiş ve DP iktidara geldiğinde sanat altyapısı güçlü bir Türkiye devralmıştı. DP de kültür ve sanat politikalarına önem vermiş, sanat ve sanatçıları korumuştur.
               Demokrasiye Müdahale:
               27 Mayıs 1960 tarihinde askeri darbe sonucu 5. Menderes Hükümeti düşürülerek 29 Eylül 1961’de de DP kapatılmıştır. Yassıada’da kurulan önyargılı mahkemelerde birçok DP’li yargılanmış, maalesef ki Türkiye’nin 10 yılına altın sayfalar yazdıran Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan, 16-17 Eylül 1961 tarihinde idam edilmişlerdir. 
               Bu elim hadise Türk Demokrasi Tarihinde kanayan bir yara açmış ve bu hadisenin meydana getirdiği acı ve hüzün uzun yıllar kapanmamıştır. DP’nin devamı olan AP ve DYP, “Demokrasi Şehitlerimizi” asla unutmamıştır ve onların bayrağını her zaman taşımaktan onur duymuşlardır.   17 Eylül 1990 tarihinde Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’ın mezarları İmralı’dan getirilerek devlet töreni ile İstanbul’daki anıt mezara nakledilmiştir.
         Allah rahmet eylesin, ruhları şad olsun

Yorumlar