Mimar Sinan'ın Son Ramazanı


Hicret’in 995 yılı Ramazanı, 1587 Ağustos’una tesadüf tesadüf etmişti. 4 Eylül de bayramdı. Üçüncü Sultan Murat’a, Mimar Koca Sinan Ağa’nın emekliye sevki, çok yaşlandığı gerekçesi ile arz edildi. Padişah kabul etmedi. Gerçi Sinan 97 yaşını geçmişti ama dinçti, eser veriyordu ve devlete dedesi cihan hakanı Kanuni Sultan Süleyman’ın yadigarı idi. Türk medeniyet ve kültürüne şeref veriyordu. Hükümet dışında bir çeşit bayındırlık bakanlığı olan hassa sermimarlığına Sultan Süleyman tarafından 31 Ağustos 1538’de getirilmişti. Aralıksız 49 yıldır bu görevdeydi. Bu göreve tayin edildiğinde bile 48 yaşında olgun bir adamdı.
24 Mayıs 1490 günü Kayseri sancağı merkez kazasına bağlı Gesi (Kesi) nahiyesinin Ağırnas köyünde doğmuştu. İstanbul’un fethinin 37. Yıldönümü idi. Orduya girmiş, istihkam subayı olmuştu. İkinci Bayazıt’ın ölümünde 22, Yavuz’un ölümünde 30 yaşındaydı. Yavuz’un İran ve Mısır seferlerine katılmıştı. Sonra Kanuni’nin Belgrad, Rodos, Mohaç, Viyana, Bağdat seferlerine katıldı. Çok değişik ülkelerde çok değişik üsluplarda eski mimari eserlerini görerek bilgisini ve görgüsünü artırdı. Vezir-i azam Damat Lütfi Paşanın dikkatini çekerek Kanuni’ye tanıtıldı. Kanuni onu, o sırada ölen Sultan Selim Camii Mimarı Alaeddin Ali Bey’in yerine sermimarı yaptı. Sinan ordudan ayrıldı.
Büyük dehasının yanında tükenmek bilmez bir enerjiye de sahip olan Sinan, birbirinden güzel eserlerden sonra Şehzade Camiini inşa edince ünü, imparatorluk sınırları dışına çıktı. Pek uzun bir ömrün bütün nimetlerinden ve bir cihan devletinin büyük imkanlarından faydalanarak, pek çok eser yaptı. Devrinin en üstat hattatları, nakkaşları, camcıları, çinicileri, oymacıları emrindeydi. Hiçbir eserinde aynı planı kullanmadı. Bir çok yapısında mimari sanatının en güzel seviyelerine ulaştı. Beş kuşaktan beş padişah gördü. İki defa evlendi, fakat çocuğu olmadı. Çok cömertti. Çok büyük maaş alır, her büyük eserden sonra da “atıyye” denilen ödüller almasına rağmen her zaman borcu vardı.
81 cami, 51 mescid, 81 medrese, 19 türbe, 17 imaret, 3 hastane, 7 su kemeri ve baraj, 8 köprü, 18 kervansaray, 33 saray, 32 hamam, 6 mahzen, toplam 356 eser inşa etti. Süleymaniye Külliyesi, Edirne Selimiye Camii, Mostar Köprüsü, Ayasofya Çifte Hamamı, Topkapı Sarayında Üçüncü Murat Dairesi, insanı heyecanlandıran şaheserleri arasındadır. Ayasofya’yı da yeniden inşa edercesine onarmış ve yıkılmasını önlemiştir. Eserlerinin yarısından fazlası İstanbul’dadır. Fakat Macaristan, Kırım, Kıbrıs, Irak, Suriye gibi ülkelerde ve Balkanlarda da pek çok yapısı vardır.
Prut nehri üzerinde bataklık arazide yapılan ilk köprünün çökmesi üzerine diğer istihkamcıların “Bu toprak köprü tutmaz” kararlarına karşı birkaç günde büyük bir köprü yapıp Türk ordusunu geçiren ve bu olayla parlayan istihkam albayı Sinan, hassa mimarı olduktan sonra işte talihin bu derece lütfuna erişmişti.

Yorumlar