Atatürk’ü ve yanındaki heyeti İstanbul’dan Samsun’a taşıyan Bandırma Vapuru’nun kaptanı İsmail Hakkı Durusu, anılarıyla tarihe ışık tuttu. Tarih kitaplarında yer alan ya da ders kitaplarında anlatılan bir kısım bilgilerin yanlışlığı İsmail Hakkı Kaptan’ın anılarıyla anlaşıldı.
1871 yılında Kayseri’nin Zincidere köyünde dünyaya gelmiş. Zincirdere’de İslam mahallesinde oturan Posluoğlu Ailesinin bir ferdi olarak dünyaya gelmiş. Dedesinin adı İbrahim, babasının adı ise Hacı Ahmet’tir. Babası Hacı Ahmet Efendi de kaptan imiş. İsmail Hakkı Durusu, 1891 yılında zamanın Denizcilik Okulundan 20 yaşında mezun olmuş.
1892 yılında Kayseri Vapurunda stajyer kaptan olarak görev yapmış. 1919 yılında Bandırma Vapurunun kaptanlığını yapmadan önce de Doğan Vapurunun kaptanlığını yapıyormuş.
Durusu, 1919 yılında Atatürk’ü Samsun’a götürürken tam 27 yıllık bir kaptandı.
Bazı tarih kitaplarında yer alan bilgileri 1937 yılında, vefatından üç yıl önce Ulus Gazetesine anlatan İsmail Hakkı Durusu’nun anlattıkları o vakitler çok da dikkatleri çekmemiş olmamalı ki 15.11.1998 tarihli Milliyet gazetesi “79 yıllık ayıptan kurtuluyoruz” diye bir başlık atmış ve konuya dikkat çekmişti. Ayrıca Milliyet gazetesi bu neşriyatıyla İsmail Hakkı Durusu’yu tekrar gündeme taşımayı başardı ve Karşıyaka vapuruna İsmail Hakkı Durusu adının verilmesinde etkili oldu.
Kaptan’ın açıkladığı tarihi gerçekler nelerdi?
1. Kitaplar, kaptanın sefer öncesi Bandırma Vapurunda görüştüklerini yazıyordu. Atatürk’le ilk kez Bandırma Vapuru’nda değil, Atatürk’ün Şişli’deki evinde buluşmuşlardı. 1 Mayısta Bandırma Vapuru’nun kaptanlığına atanan Durusu, seferden yaklaşık 15 gün önce Atatürk’le bir araya gelmişlerdi. Atatürk’ün verdiği bilgiler doğrultusunda rotayı bizzat kendisi hazırlamıştı.
2. İsmail Hakkı Bey, Bandırma Vapuru’nun eski bir gemi olduğunu, lakin iddia edildiği gibi pusulasız ve paraketesiz (geminin hızını ölçen alet) olduğuna bilgilerin yanlış olduğunu defalarca açıklamış. Hatta Bandırma Vapuru’nda birden fazla pusulaları varmış. Ayrıca Bandırma Vapuru, sefere çıkmadan önce değişik kontrollerden geçmiş ve sefere çıkabileceğine dair bir heyetin incelemesinden geçmiş. Olur alınmış ve sefere öyle çıkılmış.
3. İsmail Hakkı Durusu’nun ilk kez Karadeniz’e açıldığı da doğru değilmiş. Torunu Necdet Ulugöl, bu konuya şu açıklığı getiriyor: “Kaptan’ın 1919’dan önce 5 yıl Karadeniz’e sefer yaptığını birileri göz ardı etmiştir. Mesleğinde 30 yılı doldurmuş ve Hindistan’a kadar gitmiş bir kaptan, nasıl olur da “Karadeniz’e ilk kez açılıyordu” diye takdim edilir, anlamak imkansız.” diyor.
4. Atatürk, Vapura Kız Kulesi açıklarında binmiş. Atatürk, Beşiktaş’ta Askeri Yollama Müdürü Sadullah Bey tarafından motorla Bandırmayı karşılamaya gitmiş. Çünkü Vapur, Sirkeci’de İngilizler tarafından sıkı kontrolden geçirilmiş. Atatürk vapura, Kız Kulesi açıklarında binmiş. İngilizler geminin peşine düşmüşler. Kaptan, herhangi bir durumda karaya çıkma imkânı yaratmak için kıyıdan kıyıya gitmiş ve izini kaybettirmiş. Yani kaptanın tecrübesizliği şöyle dursun, hatta büyük maharet gösterdiği anlaşılıyor. Birinci maharet İngiliz gemilerinin önünden izini kaybettirmesi, ikincisi ise Karadeniz’de büyük bir fırtınaya yakalanmalarına rağmen gemiyi sağ sağlim Samsun’a çıkarmasıdır.
ATATÜRK İKİ DEFA İSMAİL HAKKI KAPTAN’I YANINA ÇAĞIRMIŞ
Çevrede “efendi kaptan” olarak bilinen İsmail Hakkı Durusu, mülayim bir insan olarak biliniyormuş. Şan şöhret mevkiinde koşan biri olsaydı, bu hizmetinin karşılığı olarak Cumhuriyet yıllarında Atatürk’ten makam ve mevki talep ederdi.Atatürk, İsmail Hakkı Kaptan’ı unutmamıştır. Atatürk, 1 Temmuz 1927’de Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk kez İstanbul’a ayak bastığında Bandırma Vapuru’nun kaptanı İsmail Hakkı Bey’i Dolmabahçe Sarayına çağırtmıştır. İsmail Hakkı Bey, Atatürk’ün bu davetine icabet etmemiş, gerekçesini de bu hizmetine karşılık para veya ihsan istediğinin zannedilmesinden endişe duyduğunu belirterek anlatmıştır. İstanbul’da zor ekonomik koşullar içerisinde yaşayan İsmail Hakkı Bey, Atatürk’ün ikinci davetinde ise hasta olduğu için bu davete katılamamıştır.
Kahramanlar kolay yetişmiyor. Mustafa Kemal Atatürk gibi bir kahramanın 20. yüzyılda Türk toplumunun içinden çıkmış olması bizim için Allah’ın büyük bir lütfudur. İsmail Hakkı Durusu da hem milletimiz için hem de Kayserimiz için Atatürk’ü sağ sağlim Samsun’a taşıyan bir kahraman olarak “unutulmazlar”ın arasına katılmıştır. Ruhları şad olsun.
1871 yılında Kayseri’nin Zincidere köyünde dünyaya gelmiş. Zincirdere’de İslam mahallesinde oturan Posluoğlu Ailesinin bir ferdi olarak dünyaya gelmiş. Dedesinin adı İbrahim, babasının adı ise Hacı Ahmet’tir. Babası Hacı Ahmet Efendi de kaptan imiş. İsmail Hakkı Durusu, 1891 yılında zamanın Denizcilik Okulundan 20 yaşında mezun olmuş.
1892 yılında Kayseri Vapurunda stajyer kaptan olarak görev yapmış. 1919 yılında Bandırma Vapurunun kaptanlığını yapmadan önce de Doğan Vapurunun kaptanlığını yapıyormuş.
Durusu, 1919 yılında Atatürk’ü Samsun’a götürürken tam 27 yıllık bir kaptandı.
Bazı tarih kitaplarında yer alan bilgileri 1937 yılında, vefatından üç yıl önce Ulus Gazetesine anlatan İsmail Hakkı Durusu’nun anlattıkları o vakitler çok da dikkatleri çekmemiş olmamalı ki 15.11.1998 tarihli Milliyet gazetesi “79 yıllık ayıptan kurtuluyoruz” diye bir başlık atmış ve konuya dikkat çekmişti. Ayrıca Milliyet gazetesi bu neşriyatıyla İsmail Hakkı Durusu’yu tekrar gündeme taşımayı başardı ve Karşıyaka vapuruna İsmail Hakkı Durusu adının verilmesinde etkili oldu.
Kaptan’ın açıkladığı tarihi gerçekler nelerdi?
1. Kitaplar, kaptanın sefer öncesi Bandırma Vapurunda görüştüklerini yazıyordu. Atatürk’le ilk kez Bandırma Vapuru’nda değil, Atatürk’ün Şişli’deki evinde buluşmuşlardı. 1 Mayısta Bandırma Vapuru’nun kaptanlığına atanan Durusu, seferden yaklaşık 15 gün önce Atatürk’le bir araya gelmişlerdi. Atatürk’ün verdiği bilgiler doğrultusunda rotayı bizzat kendisi hazırlamıştı.
2. İsmail Hakkı Bey, Bandırma Vapuru’nun eski bir gemi olduğunu, lakin iddia edildiği gibi pusulasız ve paraketesiz (geminin hızını ölçen alet) olduğuna bilgilerin yanlış olduğunu defalarca açıklamış. Hatta Bandırma Vapuru’nda birden fazla pusulaları varmış. Ayrıca Bandırma Vapuru, sefere çıkmadan önce değişik kontrollerden geçmiş ve sefere çıkabileceğine dair bir heyetin incelemesinden geçmiş. Olur alınmış ve sefere öyle çıkılmış.
3. İsmail Hakkı Durusu’nun ilk kez Karadeniz’e açıldığı da doğru değilmiş. Torunu Necdet Ulugöl, bu konuya şu açıklığı getiriyor: “Kaptan’ın 1919’dan önce 5 yıl Karadeniz’e sefer yaptığını birileri göz ardı etmiştir. Mesleğinde 30 yılı doldurmuş ve Hindistan’a kadar gitmiş bir kaptan, nasıl olur da “Karadeniz’e ilk kez açılıyordu” diye takdim edilir, anlamak imkansız.” diyor.
4. Atatürk, Vapura Kız Kulesi açıklarında binmiş. Atatürk, Beşiktaş’ta Askeri Yollama Müdürü Sadullah Bey tarafından motorla Bandırmayı karşılamaya gitmiş. Çünkü Vapur, Sirkeci’de İngilizler tarafından sıkı kontrolden geçirilmiş. Atatürk vapura, Kız Kulesi açıklarında binmiş. İngilizler geminin peşine düşmüşler. Kaptan, herhangi bir durumda karaya çıkma imkânı yaratmak için kıyıdan kıyıya gitmiş ve izini kaybettirmiş. Yani kaptanın tecrübesizliği şöyle dursun, hatta büyük maharet gösterdiği anlaşılıyor. Birinci maharet İngiliz gemilerinin önünden izini kaybettirmesi, ikincisi ise Karadeniz’de büyük bir fırtınaya yakalanmalarına rağmen gemiyi sağ sağlim Samsun’a çıkarmasıdır.
ATATÜRK İKİ DEFA İSMAİL HAKKI KAPTAN’I YANINA ÇAĞIRMIŞ
Çevrede “efendi kaptan” olarak bilinen İsmail Hakkı Durusu, mülayim bir insan olarak biliniyormuş. Şan şöhret mevkiinde koşan biri olsaydı, bu hizmetinin karşılığı olarak Cumhuriyet yıllarında Atatürk’ten makam ve mevki talep ederdi.Atatürk, İsmail Hakkı Kaptan’ı unutmamıştır. Atatürk, 1 Temmuz 1927’de Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk kez İstanbul’a ayak bastığında Bandırma Vapuru’nun kaptanı İsmail Hakkı Bey’i Dolmabahçe Sarayına çağırtmıştır. İsmail Hakkı Bey, Atatürk’ün bu davetine icabet etmemiş, gerekçesini de bu hizmetine karşılık para veya ihsan istediğinin zannedilmesinden endişe duyduğunu belirterek anlatmıştır. İstanbul’da zor ekonomik koşullar içerisinde yaşayan İsmail Hakkı Bey, Atatürk’ün ikinci davetinde ise hasta olduğu için bu davete katılamamıştır.
Kahramanlar kolay yetişmiyor. Mustafa Kemal Atatürk gibi bir kahramanın 20. yüzyılda Türk toplumunun içinden çıkmış olması bizim için Allah’ın büyük bir lütfudur. İsmail Hakkı Durusu da hem milletimiz için hem de Kayserimiz için Atatürk’ü sağ sağlim Samsun’a taşıyan bir kahraman olarak “unutulmazlar”ın arasına katılmıştır. Ruhları şad olsun.
Yorumlar