Çapanoğulları hakkında birçoğumuzun az çok bilgisi vardır. Yozgat ve çevresini yerleşmiş ve bugünkü Yozgat ilimizin kurucusu kabul edilen meşhur bir ailedir.
Yozgat gibi yüksek ve güzel bir yaylayı yurt tutan Çapar Ömer Ağa, Çapanoğullarından adı bilinen ilk kişidir. Ailenin tarihi kaynaklardaki ilk adı “Çapar” iken zamanla bu isim “Çapan” biçimine dönüşmüştür. Çapar Ömer Ağa’nın mezar taşına göre 1704 yılında vefat etmiştir. Çapan adına ise 1744 tarihli bir mezar taşında rastlandı. Çapanoğlu Ahmet Ağa’nın kızı Ayşe Hatun’un Yozgat Çapanoğlu Camii yanındaki türbe içinde bulunan H.1157/ M.1744 tarihli mezarında ailenin adı “Çapan” diye yazılmıştı.
Son olarak ise ailenin adının Cabbar-zâde ve Abdülcabbar-zâde şeklinde isim aldığını görmekteyiz. Özcan Mert’in düşüncesine göre, “Abdülcebbar adı ilk kez H. 1 Muharrem 1195/ M. 28 Aralık 1780 tarihli Hacı Mustafa Bey Vakfiyesinde (VGMA, D., nu.742 s.91-96) geçtiğine göre cami ve vakıf gibi hayır işleri yaparak şöhret ve nüfuzunu iyice artıran bu kimse, bu dini faaliyetler yanında aile adına dini bir anlam kazandırmak istemiş olmalıdır. Allah demek olan Cebbar adını, Allah’ın kulu anlamında olan Abdülcebbar’a çevirmek suretiyle aileye dini yönden bir itibar kazandırsa gerektir.”
Yani bu büyük ailenin asıl adı “Çapar” olmasına rağmen, Çapanoğlu adıyla daha çok ünlenmişlerdir. Cabbar veya Abdülcebbar gibi isimler ise sonradan verilmiş düzmece bir isim olarak gözüküyor.
ÇAPANİDZE ADI DA NEREDEN ÇIKTI?
Şimdi anlatacağım şeyleri bütün Türkiye ilk defa öğrenecek, o yüzden dikkatli okumanızda faydalar var. Aslında tam anlamıyla filmlere konu olabilecek ve yakın tarihimizi ilgilendiren bir vakadır bu.
Çapanoğlu Ailesinden bazı fertler Osmanlı döneminde Gürcistan’a gittiler ve orada Akhyska,Uravel, Kantet, Hreyan, Agar, Tibet, Tribon, Georgitsimin köylerini satın aldılar ve o bölgeye yerleştiler. Gürcüler, o bölgeye yerleşen Çapanoğlu ailesine kendi dillerince “Çapanidze” adını verdiler. Birinci Dünya Savaşı yıllarında yaşadıkları bölgede durumları kritik bir hal alınca Türkiye’ye dönmek istediler. Lakin, yolda öğrendikleri bir haberle Türkiye’ye, Yozgat’a dönmelerinin pek mümkün olmadığını anladılar. Çünkü, tarihte Çapanoğlu isyanı diye bilinen isyan çıkmış ve Çapanoğlu ailesinin fertlerinin hepsi Yozgat’tan çıkarılmışlar, ya tutuklanmışlar ya da sürgüne gönderilmişlerdir. Onlar da tekrar Gürcistan’a dönerler.
ÇAPANOĞULLARI, KIRGIZİSTAN’A NASIL YERLEŞTİ?
Çapanoğulları, 1917 Bolşevik ihtilalinden 1938 yılına kadar Rusya’da diken üstünde yaşarken 1937-1938 yıllarında Ruslar, Çapanoğlu Ailesini komünizm karşıtı oldukları gerekçesi ile tutukladı. Aile ileri gelenlerinden bazılarını kurşuna dizdi ve Çapanoğlu Ailesini de Gürcistan’dan çıkartıp Kırgızistan’a sürgüne gönderdi. Kırgızistan’a göç ettikleri vakit, 1944 yılıydı. Aileden Gürcistan’da kimse kalmadı ve Çapanoğullarının köylerine başkaları yerleştirildi. Kırgızistan’a göçtükleri vakit, ailenin büyüğü, büyük anne; Çapanoğlu (Çapanidze) adını Eminov olarak değiştirmiş. Bunun en büyük sebebi, Rusların aileyi Komünist düşmanı olarak damgalaması olmuş. Şu an Kırgızistan’da yaşayan Aile, Eminov soyadını taşıyor.
Nereden nereye diyeceksiniz ama bizim tarihimizde ne ilginç olaylar var ve bunları yazıya geçirmediğimiz takdirde emin olun sadece tarihle değil, yarınlarla da bağlarımız kopma noktasına gelir.
Bugün benimle irtibat halinde olan Kırgızistan’daki Çapanoğlu Ailesi mensuplarından aldığım bilgileri sizlerle zaman zaman paylaşacağım.
Yorumlar