Mustafa Kemal Atatürk’ün Kayseri’ye ilk defa gelişleri 19 Aralık 1919 Cuma günü olmuştur. 20 Aralık Cumartesi gününü Kayseri’de geçiren Atatürk ve arkadaşları, 21 Aralık Pazar günü Kayseri’den ayrılmışlardır. Daha önceki yazımda belirtmiştim, Atatürk’ün Kayseri’ye gelişi, Kayserililer açısından bir tereddüt hikayesi değil, tam tersine, büyük bir gururun ve onurun hikayesidir. Bu hikayenin ayrıntılarını zamanla ele aldım ve bu meseleye de kafa yordum. Mesela, Atatürk’ü zamanın Kayseri Valisi Atatürk’ün Kayseri’ye gelişlerinde Atatürk’ü karşılayanlar arasında bulunmayışını farklı şekilde yorumlayanlara cevaben demiştim ki… Bu durum zamanın şartları gereğidir. Cemal Hattat’ın Anılarına bakılırsa Atatürk’ün Raşit Efendi Konağında Kayseri Valisi Salih Lütfü Bey’le görüşmeler yaptığı açıkça belirtilir. Hatta daha sonra valilik makamını ziyarete gelir ve orada da görüşürler.
Yine belli başlı yanlışlardan biri de Kayserililerin milli mücadele karşı tereddütle yaklaştığı hususundaki saptırmalardır. Birileri, Kayserili uyanıktır, Milli Mücadeleyi ölçtüler biçtiler ve son ana kadar tartışıp öylece karar verdiler gibi garip ve kasıtlı laflar ettiler. 19 Aralık 1919 tarihi daha Milli Mücadelenin başlarında bir tarihtir. Bütün belgeler açıkça gösteriyor ki Kayseri’nin köklü aileleri hep Atatürk ve silah arkadaşlarının yanındadırlar.
Kayseri’deki bu örgütlenme çok daha önceden başlamış bir faaliyetin olduğunu gösterir. Nitelim, Kayseri’de örgütlenmeyi Mazlum Rasim (Can)’ın hatıralarından okuyunca, Mazlum Rasim’in Sivas’ta Polis Müdürü iken, Sivas Kongresinden sonra hemen Sivas’tan ayrılıp Kayseri’ye gelmesi ve öğretmen olarak göreve başlaması ve Milli Müdafa Örgütlerinin içinde yer alması çok şeyi doğru anlamamıza yol açıyor. Özellikle Kayseri’de İhtiyat-ı Zabitan (Yedek Subaylar) Cemiyetinin başına geçen Mazlum Rasim Bey’in Kayseri’de önemli faaliyetler ortaya koyarak Kayseri’nin ileri gelenleri ile ciddi bir işbirliğine girdiği görülüyor.
Kayseri’de Atatürk, açık ve gizli olarak birçok Kayseriliyle bir araya gelmiştir. Bu görüşmelerde kimlerle görüştüğünü bildiklerimiz var, bilmediklerimiz var. Atatürk’ün görüşmelerine açıkça katılan Kayserileri bir hatırlayalım:
1. Kayseri Müftüsü Ahmet Remzi Efendi
2. Hacılarlı Mustafa Efendi
3. Beydayının Yeğeni Ahmet Efendi
4. Nisarizade Abdurrahman Efendi
5. Taşçıoğlu Mehmet Bey
6. Ahmet Hilmi Kalaç
7. Mehterin Yunus Efendi
8. Avukat Osman Bey
9. Tacettin Tacettinoğlu
10. Ahmet Hilmi Güçlü
11. Kızıklızade Hoca Kasım Efendi
12. Miyaszade Nuh Mehmet Efendi
13. Ekmekyemez Osman Efendi
14. İmam Ahmet Efendi
15. İmamzade Ömer Mümtaz Bey
16. Katipzade Nuh Naci
17. Mazhar Karakaya
18. Faik Seler
19. Mustafa Ağırnaslı
20. Uşaki Osman
21. Osman Coşkun
22. Bünyanlı Müderris Mehmet Alim Efendi
23. Jandarma Zabiti Ratıp Bey
24. Yedek Subaylardan Kemal
25. İcracı Şaban ve Naim
26. Sait Feyzioğlu
27. Cemal Hattat
28. Tevfik Hocanın oğlu Mehmet Efendi
29. Şişlinin Abdurrahman
30. Nakibin Osman
31. Ali Büyükgöncü
32. İmamzade Raşit Efendi
33. İmamzade Yusuf Efendi
34. Göncünün Mehmet Ağa
35. Matahın Mehmet Ağa
36. Çıkrıkçının Kadir Efendi
37. İbrahim Safa
38. Pilavcının Mustafa Ağa
39. Cemal Cenkçi
40. Germirli Hacı
41. Osman Bakkalbaşı
42. Talaslı Gazi Türkcan
Tespit edilebilen isimler bunlardır ama görüşmelere katılan kişiler sadece bunlardır demek imkansızdır. Çünkü, Cemal Hattat anılarında, sadece Kayseri Valisi ve Belediye Başkanının değil, “eşraf-ı mümeyyize” diyerek şehrin ileri gelenlerinin Atatürk’le Raşit Efendi Konağında görüştüklerini teyit ediyor.
Bu görüşmelerde Şişlizade Ailesinden Abdurrahman Efendi’nin adı yer alırken ismi zikredilmeyen Şişlizade Lütfi Efendi’nin de Atatürk ile gizli görüşmeye katılanlar arasında olduğunu öğreniyoruz. Bu görüşmelerde Milli Mücadeleye destek vermek amacıyla yüklü miktarda nakit ve sarı liranın Atatürk’e teslim edildiğini öğreniyoruz ki Kayserililerin Milli Mücadeleye ne kadar büyük destek verdiklerinin altını çizmek adına bunun önemli bir bilgi olduğunu düşünüyorum.
S.Burhanettin AKBAŞ
Yine belli başlı yanlışlardan biri de Kayserililerin milli mücadele karşı tereddütle yaklaştığı hususundaki saptırmalardır. Birileri, Kayserili uyanıktır, Milli Mücadeleyi ölçtüler biçtiler ve son ana kadar tartışıp öylece karar verdiler gibi garip ve kasıtlı laflar ettiler. 19 Aralık 1919 tarihi daha Milli Mücadelenin başlarında bir tarihtir. Bütün belgeler açıkça gösteriyor ki Kayseri’nin köklü aileleri hep Atatürk ve silah arkadaşlarının yanındadırlar.
Kayseri’deki bu örgütlenme çok daha önceden başlamış bir faaliyetin olduğunu gösterir. Nitelim, Kayseri’de örgütlenmeyi Mazlum Rasim (Can)’ın hatıralarından okuyunca, Mazlum Rasim’in Sivas’ta Polis Müdürü iken, Sivas Kongresinden sonra hemen Sivas’tan ayrılıp Kayseri’ye gelmesi ve öğretmen olarak göreve başlaması ve Milli Müdafa Örgütlerinin içinde yer alması çok şeyi doğru anlamamıza yol açıyor. Özellikle Kayseri’de İhtiyat-ı Zabitan (Yedek Subaylar) Cemiyetinin başına geçen Mazlum Rasim Bey’in Kayseri’de önemli faaliyetler ortaya koyarak Kayseri’nin ileri gelenleri ile ciddi bir işbirliğine girdiği görülüyor.
Kayseri’de Atatürk, açık ve gizli olarak birçok Kayseriliyle bir araya gelmiştir. Bu görüşmelerde kimlerle görüştüğünü bildiklerimiz var, bilmediklerimiz var. Atatürk’ün görüşmelerine açıkça katılan Kayserileri bir hatırlayalım:
1. Kayseri Müftüsü Ahmet Remzi Efendi
2. Hacılarlı Mustafa Efendi
3. Beydayının Yeğeni Ahmet Efendi
4. Nisarizade Abdurrahman Efendi
5. Taşçıoğlu Mehmet Bey
6. Ahmet Hilmi Kalaç
7. Mehterin Yunus Efendi
8. Avukat Osman Bey
9. Tacettin Tacettinoğlu
10. Ahmet Hilmi Güçlü
11. Kızıklızade Hoca Kasım Efendi
12. Miyaszade Nuh Mehmet Efendi
13. Ekmekyemez Osman Efendi
14. İmam Ahmet Efendi
15. İmamzade Ömer Mümtaz Bey
16. Katipzade Nuh Naci
17. Mazhar Karakaya
18. Faik Seler
19. Mustafa Ağırnaslı
20. Uşaki Osman
21. Osman Coşkun
22. Bünyanlı Müderris Mehmet Alim Efendi
23. Jandarma Zabiti Ratıp Bey
24. Yedek Subaylardan Kemal
25. İcracı Şaban ve Naim
26. Sait Feyzioğlu
27. Cemal Hattat
28. Tevfik Hocanın oğlu Mehmet Efendi
29. Şişlinin Abdurrahman
30. Nakibin Osman
31. Ali Büyükgöncü
32. İmamzade Raşit Efendi
33. İmamzade Yusuf Efendi
34. Göncünün Mehmet Ağa
35. Matahın Mehmet Ağa
36. Çıkrıkçının Kadir Efendi
37. İbrahim Safa
38. Pilavcının Mustafa Ağa
39. Cemal Cenkçi
40. Germirli Hacı
41. Osman Bakkalbaşı
42. Talaslı Gazi Türkcan
Tespit edilebilen isimler bunlardır ama görüşmelere katılan kişiler sadece bunlardır demek imkansızdır. Çünkü, Cemal Hattat anılarında, sadece Kayseri Valisi ve Belediye Başkanının değil, “eşraf-ı mümeyyize” diyerek şehrin ileri gelenlerinin Atatürk’le Raşit Efendi Konağında görüştüklerini teyit ediyor.
Bu görüşmelerde Şişlizade Ailesinden Abdurrahman Efendi’nin adı yer alırken ismi zikredilmeyen Şişlizade Lütfi Efendi’nin de Atatürk ile gizli görüşmeye katılanlar arasında olduğunu öğreniyoruz. Bu görüşmelerde Milli Mücadeleye destek vermek amacıyla yüklü miktarda nakit ve sarı liranın Atatürk’e teslim edildiğini öğreniyoruz ki Kayserililerin Milli Mücadeleye ne kadar büyük destek verdiklerinin altını çizmek adına bunun önemli bir bilgi olduğunu düşünüyorum.
S.Burhanettin AKBAŞ
Yorumlar